اویل پمپ (پمپ روغن) چیست؟ علائم خرابی اویل پمپ

اویل پمپ چیست؟
پمپ روغن یا اویل پمپ (Oil Pump)، قطعهای در سیستم روغنکاری خودرو است که معمولا در داخل موتور قرار دارد و توسط میل لنگ موتور به حرکت درمیآید و وظیفه پمپاژ و توزیع روغن به قسمتهای مختلف موتور را برعهده دارد. پمپ روغن، روغن را با فشار مناسب به یاتاقانها، پیستونها و قطعات متحرک موتور میرساند تا از اصطکاک، سایش و داغشدن این قطعات جلوگیری کند.
وظایف اویل پمپ در موتور
پمپ روغن در موتور خودرو، نقشی اساسی در تضمین روانکاری قطعات متحرک، تنظیم دما و کنترل فشار روغن دارد.
تضمین روانکاری قطعات متحرک: این پمپ با تأمین روغن برای قطعات مختلف مانند بلبرینگها، پیستونها و میلبادامک، مانع از تماس مستقیم فلزات با هم و ایجاد اصطکاک و سایش میشود. اصطکاک و سایش، عامل اصلی در شکستن و خرابی اجزای متحرک موتور است و میتواند کل موتور را بهطور کامل از کار بیندازد.
کاهش اصطکاک و افزایش کارایی موتور: کاهش اصطکاک در میان قطعات متحرک، نیروی لازم برای حرکت اجزا را کاهش داده و در نتیجه کارایی موتور را بهطور چشمگیری افزایش میدهد.
تأثیر بر دمای موتور: گردش روغن توسط پمپ روغن باعث جذب گرمای تولیدشده در موتور و انتقال آن به نقاط خنکتر یا رادیاتور میشود، که در نهایت از داغشدن بیش از حد موتور جلوگیری میکند. بهعنوان مثال، روغن به سر سیلندر، دیواره سیلندر و پیستون تزریق میشود و گرمای حاصل از احتراق را جذب میکند. پس از آن، روغن بهسمت کولر جریان مییابد تا گرما را قبل از بازگشت به موتور دفع کند. با این کار، دمای موتور در محدوده ایمن حفظ میشود.
تنظیم فشار روغن:کنترل فشار روغن یکی دیگر از نقشهای حیاتی پمپ روغن است. تنظیم فشار مناسب روغن باعث میشود تا اجزای موتور بهدرستی روانکاری شوند و از ایجاد نقصهای ناشی از کاهش فشار روغن جلوگیری شود. اگر فشار روغن کمتر یا بیشتر از حد معمول باشد، میتواند به قطعات موتور آسیب برساند. این پمپ با استفاده از سوپاپهای تنظیم فشار، جریان روغن را کنترل کرده و بدین ترتیب، عملکرد بهینه موتور را تضمین میکند.
حذف آلایندهها: پمپهای روغن با عبوردادن روغن از یک سیستم فیلتر، به تمیز نگهداشتن روغن کمک میکنند. ناخالصیها و ذرات آلودگی، اغلب از طریق سیستمهای فیلتر خارجی یا فیلترهای داخلی پمپهای روغن حذف میشوند.
محل قرارگیری پمپ روغن کجاست؟
پمپ روغن معمولاً در داخل کارتر روغن (زیر موتور) قرار دارد و مستقیماً با میللنگ یا میلسوپاپ در ارتباط است. محل دقیق آن به طراحی موتور بستگی دارد، اما در بیشتر خودروها، این پمپ نزدیک به منبع روغن (کارتر) نصب میشود تا بتواند روغن را به راحتی مکش کرده و به سیستم روانکاری پمپاژ کند.
محلهای رایج نصب اویل پمپ:
پایین موتور (داخل کارتر): در این حالت، پمپ مستقیماً زیر میللنگ نصب شده و با چرخش آن کار میکند.
کنار موتور: در برخی طراحیها، پمپ روغن در کنار بلوک موتور قرار میگیرد و از طریق زنجیر یا تسمه به میلسوپاپ یا میللنگ متصل است. (تصویر پایین)
روی میلسوپاپ: در برخی موتورها، پمپ روغن به صورت مستقیم روی میلسوپاپ نصب میشود.
این طراحیها به نحوی انجام میشوند که پمپ بتواند روغن را به طور مؤثر به تمامی بخشهای متحرک موتور برساند.
عملکرد پمپ روغن به این صورت است که با چرخش موتور، پمپ نیز فعال شده و جریان روغن را از مخزن به قطعات مختلف هدایت میکند. در تصویر زیر محل قرارگیری اویل پمپ در سیستم روغن کاری خودرو نمایش داده شده است:
اویل پمپ خودرو کجاست
انواع اویل پمپ در خودروها
اویل پمپهای خودرو به انواع مختلفی تقسیم میشوند که هریک بسته به طراحی و نیاز موتور، کاربرد خاص خود را دارند. در ادامه شما را با سه نوع متداول از این پمپها آشنا میکنیم:
اویل پمپ دنده ای
پمپهای دندهای دوگانه (Twin Gear Pumps) یا Gerotor Pumps یکی از رایجترین انواع پمپهای روغن در خودروها هستند که به دلیل طراحی ساده و عملکرد مؤثر، به طور گسترده در سیستم روانکاری موتور استفاده میشوند.
پمپهای دنده ای دوقلو یکی از رایجترین انواع اویل پمپها هستند که با استفاده از دو چرخدنده داخلی، روغن را به جریان میاندازند. این پمپها معمولاً در موتورهای سبک و متوسط استفاده میشوند. پمپهای دندهای بهطور معمول از دو چرخدنده متحرک (دندههای داخلی یا خارجی) تشکیل شدهاند که هنگام چرخش در کنار یکدیگر، سیال (روغن موتور یا دیگر سیالات) را از ورودی به خروجی هدایت میکنند.
پمپ روغن دنده ای
اویل پمپهای روتوری
پمپهای روغن روتوری (Rotor-type pumps) دارای یک روتور مرکزی و یک روتور خارجی هستند که روغن را با سرعت و دقت بالا به قطعات موتور میرسانند. پمپ روغن روتوری با استفاده از دو روتور (داخلی و خارجی) کار میکند که در یک محفظه قرار دارند. روتور داخلی توسط موتور چرخیده و روتور خارجی را به حرکت درمیآورد. با چرخش این روتورها، فضای بین دندانهها در نزدیکی دهانه ورودی افزایش یافته و روغن به داخل کشیده میشود. سپس این فضا کاهش مییابد و روغن تحت فشار به بخشهای مختلف موتور پمپاژ میشود. این نوع پمپها به دلیل عملکرد کمصدای خود، در خودروهای لوکس و موتورهای حساس کاربرد دارند.